Kimi zaman basit bir yaziyi anlamak icin defalarca okursunuz. Yada size soylenen basit seyleri anlamak icin tekrar ettirmissinizdir. Halbuki basarinin ve ilmin arkasindaki bir kac sebepten en onemlisi "dikkat"tir. Sirf bu yuzden kitap okumada verim alamiyorsaniz, calistiginiz dersler fayda etmiyorsa, dersleri, seminerleri yada sohbetleri takip etmekte zorlaniyorsaniz ve en onemlisi bu durumdan rahatsizsaniz size ufak bir tavsiyem olacak. Tavsiyeye gecmeden evvel bu durumun sebebini anlamak icab eder.
Dikkat daginikligi yada konsantrasyon eksikligi diye tanimlayabilecegimiz bu durumun sebebi, beynimizin ve onunla beraber etkilesim icin de bulunan ruhumuzun (psikolojimizin) paralel islem yapmasidir. Simdi meseleyi izah edebilmek icin bazi postulalar tanimlayacagim:
1. Bir isin onemi kisiye ve zamana gore degisir.
islerin onemi objektif degildir, subjektiftir. Yani kisinin verdigi "onem" o isin o kisideki derecesini belirler. Bunun yaninda bir kisinin bir ise verdigi onem o isi arzu etme derecesi ile orantili olsa da her zaman dogrudan belirlenmez. Bazen cok arzu etmedigi halde gerektigi icin yapilan cok onemli isler olabilir. Bunun yaninda normal sartlarda ayni oneme sahip iki isten aciliyet derecesi birinin onemini daha cok arttirir.
2. Insan islerini onem sirasina gore yapar.
Aciliyet ve arzu edilme derecesi isin icine katilarak belirlenen onem sirasi, yapilan islerin sirasini gosterir.
3. Insan beyninde suuralti calisan bir alarm mekanizmasi vardir.
Insan bir isi aciliyetinden oturu yaparken, yapmasi gereken siradaki isler beyin tarafindan surekli hatirlatilir. Bu ise mevcut yaptigi islerdeki dikkatini dagitir.
4. Suuralti, el altindaki muhtemel yapilabilecek isleri insana hatirlatarak surekli tavsiye edebilir.
Bu da dikat dagitir.
Bir ise pur dikkat ile odaklanmak istiyorsak, yukaridaki postulalarin dogrulugu varsayildiginda sunlari yapmak gerek:
a) odaklanmak istedigimiz isin onemini bilmek ve kendimize hatirlatmak. Bu aslinda motivasyonun yada halk arasindaki tabir ile "gaz verme"nin ta kendisidir. Bir isin onemini hatirlamak icin, bu is yapildiginda ve yapilmadigindaki neticeleri tefekkur edilip, bu neticeleri kendisinin ne kadar arzu ettigi ve ne kadar kacinmak istedigi, temrinler ile vurgu yaparak dusunulmeli. Burada onemli olan farkindaliktir. Bir parca NLP ise yarayabilir.
b) Islerin aciliyeti dusunulmeli. Bunun da farkinda olmali. O is gecitirildigindeki neticeleri de dusunulebilir.
c) Beyindeki suuralti alarm sistemini kapatmali. Beyindeki alarm sistemi calistikca bir ise konsantre olmak cok zordur. Bu alarm sistemini kapatmak icin ise disaridan bir alarm sistemi elde etmek lazim. Mesela bir ajanda tutabilirsiniz. Katilmak istediginiz seminerleri, ders saatlerini, randevulari kafaniza yazip herbiri icin suuralti alarm olusturmaktansa, bir ajandaya yazip, mekanik yada elektronik bir alarm sistemi kurabilirsiniz. Bazi web siteleri sizin icin bir takvim tutup size hatirlatma yapabiliyor. Yada gun icinde bir isiniz varsa, 10 dk oncesi yada uygun bir zaman oncesinden telefonunuza alarm kurabilirsiniz.
d) Bir ise konsantre olmak istiyorsaniz, yapilabilecek tum alternatif islerden kurtulmalisiniz. Yemek, internete girmek, baskalariyla konusmak, televizyon izlemek vs. gibi ihtimallerin bulundugu bir ortamda baska bir ise konsantre olabilmek ozel yetenek ister. Bu yuzden is yaparken tum bu ihtimallerden kurtulmak lazim. Mesela evde internetin, TV'nin, buzdolabinin vs bulundugu bir ortamda ders calismak ile kutuphanede bilgisayarin getirilmedigi, yemenin ve birileriyle konusmanin yasak oldugu bir ortamda ders calismak arasinda cok ciddi verim farki vardir. Kitabi internetten okumak ile internetin ve baska yapacak seyin olmadigi mesela kitap okuma kampi gibi bir ortamda okumak arasinda da daglar kadar fark oldugunu tecrube edebilirsiniz.
Eger bir isi yapmak icin ortam degistirmek mumkun degilse, o halde kendinize kural koyun. Mesela kendinize diyebilirsiniz ki 1 saat boyunca yemek, konusmak, internete girmek, TV acmak yasak. Bu yontem bir cok insan icin ise yarasa da bazilari kendilerine saygi duymuyor olabilirler. Kendilerine saygi duymamayi ozellikle tercih edenler bu kurallara uymayi hakka saygi olarak gorebilirler. Yine de ise yaramazsa, cok daha etkili olan ve herkese tavsiye edebilecegim bir yol daha var: grup halinde yani cemaatle is yapmak. Mesela okumak istiyorsaniz, 1-2 kisi daha bulun, beraber okumayi deneyin. Ders calismak icin de ayni taktigi uygulayabilirsiniz. Yalniz uyarayim, 2 kisi bulabiliyorsaniz 1 kisi ile yetinmeyin, zira iki kisilik bir grupta cogunluk yoktur.
Tum bu tesbitler ve tavsiyeler sahsi tecrube ve okuduklarimdan cikardiklarimdir. Elbette biyolojik yada psikolojik pataloji durumlarina cevap vermeyebilirler. Bu durumda yapilmasi gereken uygun bir doktora gitmektir. Ama onun disinda bunlari bilmek, hayata gecirmenin ilk adimi oldugu icin belki baziniza da ise yarar mulahazasiyla yaziya aktardim. Insallah istifade edersiniz.
